Makat çatlağı, ya da tıptaki adıyla anal fissür, genellikle makatta saat 12 ve 6 hizasında ortaya çıkan bir yaradan kaynaklı bir hastalıktır. Makat hastalıklarını tarif ederken, bizler genellikle saat konumları üzerinden tanımlama yaparız. Gerek sırtüstü, gerekse yüzüstü yatarken, bu pozisyonlara bir isim verip, hastalığın hangi alanda olduğunu tanımlamak için kullanırız. Saat 12 ve 6 dediğimiz pozisyon, hangi durumda olursa olsun kuyruk sokumuna ya da öne doğru bakan alanları içerir. Bu iki alanda ortaya çıkan makat çatlakları ya da anal fissürler, tedavi edilmezse, özellikle akut dönemde tedavi edilmediğinde, hastalarda daha sonra şiddetli ağrı, sürüntü tarzında kanama, huzursuzluk, oturma bozukluğu, hatta idrar yapmada zorluk gibi birtakım şikayetlere yol açabilir. Ancak hastaların ana şikayeti ağrıdır. Büyük abdest yaparken ya da yaptıktan sonra, kimi zaman birkaç saat, kimi zaman 7-8 saate kadar süren, makatın bıçakla kesildiği hissi veren, gözlerden yaş getiren bir ağrı olarak tanımlanır.

Bunun dışında bazen kanama da ortaya çıkabilir, ancak bu kanama hemoroiddeki gibi aktif bir semptom değildir. Anal fissürde makatın saat 12 ve 6 hizasında bulunan bu çatlak, kenarları artık kapanmamış, oradaki yara iyileşmesin diye vücut tarafından bir duvarla örülmüştür. Bu duruma “kronik anal fissür” denir ve bu aşamada tedavi için mutlaka bir cerrah müdahalesi gereklidir. Bu müdahale, tıbbi ya da daha basit bir yöntem olabileceği gibi, klasik, eskiden beri süregelen bazı metotlarla da tedavi edilebilir. Anal fissürlerin, özellikle son dönemlerde tıbbi tedavileri de mümkündür. Erken dönemde gelen vakalarda tıbbi tedaviler, %70 ile %80 arasında başarı oranıyla tedavi edilebilmektedir.

"Anal fissür niçin olur?" sorusunun cevabı, genellikle kabızlık ve ishal ile ilgilidir. Makat içi basıncı yükseldiğinde, aşırı derecede zorlanma veya sıkılma sonucu oluşan çatlaklar, bu basınç düşürülmediği müddetçe iyileşmez. İyileşmediği için de vücut, o bölgeyi hareket ettirmemek için, kendi kontrolündeki iç kası aşırı derecede sıkarak, "hiper spazm" dediğimiz bir olayı tetikler. Bu aşırı spazm, makat içi basıncını yükselterek anal fissürün iyileşmesini engeller. Yani buradaki esas sorun, makatın iç kasında ortaya çıkan aşırı spazmdır. Tedavide öncelik, bu spazmı düzeltmeye verilmelidir.