Dışkı Kaçırma

Dışkı kaçırma, tıbbi literatürde anal inkontinans olarak bilinen ve istem dışı dışkı çıkışını ifade eden bir durumdur. Bu durum, bireylerin yaşam kalitesini ciddi şekilde etkileyebilir ve farklı yaş gruplarında görülse de genellikle yaşlı bireylerde daha yaygındır.

Dışkı Kaçırma Nedir?

Dışkı kaçırma, tıbbi olarak anal inkontinans adı verilen, kişinin dışkıyı istemsiz bir şekilde kontrol edemediği bir durumdur. Normalde, dışkının kontrolü anüs çevresindeki sfinkter kasları ve sinir sistemi tarafından sağlanır. Ancak bu sistemde meydana gelen herhangi bir bozukluk, dışkı kaçırma problemine yol açabilir. Dışkı kaçırma iki farklı şekilde görülebilir:

Ara sıra dışkı kaçırma: Bu durumda bireyler yalnızca belirli durumlarda, örneğin ishal veya ani bağırsak hareketlerinde dışkıyı kontrol edemezler.
Kronik dışkı kaçırma: Sürekli olarak dışkıyı tutamama hali. Bu, genellikle kasların veya sinirlerin ciddi şekilde hasar görmesi sonucu ortaya çıkar.

Dışkı Kaçırmanın Nedenleri

Dışkı kaçırma, farklı faktörlerin etkisiyle ortaya çıkabilen bir sorundur. En yaygın nedenlerden biri kas ve sinir hasarlarıdır. Vajinal doğum sırasında pelvik kasların zedelenmesi veya anüs çevresine yapılan cerrahi müdahaleler bu durumu tetikleyebilir. Ayrıca felç, multipl skleroz (MS) ve omurilik yaralanmaları gibi nörolojik hastalıklar da dışkı kontrolünü zorlaştırabilir.

Bağırsak hastalıkları da önemli bir etkendir. İnflamatuar bağırsak hastalıkları (Crohn ve ülseratif kolit) ve sürekli kabızlık, rektumun esnekliğini kaybetmesine yol açabilir. Kronik ishal ise anüs kaslarının kontrolünü zorlaştırır.

Yaşlanma, pelvik kasların zayıflaması ve sinir fonksiyonlarının azalması nedeniyle dışkı kaçırma riskini artırır. Bunun yanında diyabet, radyoterapi sonrası komplikasyonlar ve obezite gibi diğer faktörler de bu durumun nedenleri arasında yer alır.

Dışkı Kaçırmanın Belirtileri

Dışkı kaçırmanın belirtileri kişiden kişiye farklılık gösterebilir. En yaygın semptomlardan biri, tuvalete gitme ihtiyacı hissedilmeden dışkının istemsiz bir şekilde çıkmasıdır. Bu durum, özellikle kontrol edilemeyen bağırsak hareketleriyle kendini gösterir. Bazı bireylerde yalnızca gaz ya da sıvı dışkının kontrolsüz çıkışı yaşanabilir, bu da dışkı kaçırmanın bir başka yaygın belirtisidir.

Anüs bölgesinde sürekli dışkı kaçağı olması, ciltte tahrişe ve kaşıntıya yol açabilir. Bu durum zamanla cilt enfeksiyonlarına da neden olabilir. Ayrıca, sıkışma hissi yaşayıp tuvalete zamanında yetişememe durumu da dışkı kaçırma belirtileri arasında yer alır. Bu semptomlar, kişinin bağırsak hareketlerini kontrol etme kabiliyetini ciddi şekilde etkiler ve yaşam kalitesini düşürür. Her bir belirti, farklı derecelerde ortaya çıkabilir ve genellikle altta yatan nedenin şiddetine bağlıdır.

Dışkı Kaçırma Nasıl Teşhis Edilir?

Dışkı kaçırmanın teşhisi, uzman bir doktor tarafından yapılan ayrıntılı bir değerlendirme ile başlar. İlk adımda hastanın şikayetleri ve geçmiş sağlık öyküsü dikkatlice dinlenir. Fiziksel muayene sırasında anüs ve rektum bölgesi incelenerek kaslarda veya dokularda herhangi bir hasar olup olmadığı değerlendirilir.

Anal manometri, rektum ve anüs kaslarının basıncını ölçerek bu kasların ne kadar güçlü çalıştığını belirler. Bu test, dışkı kontrolünün değerlendirilmesinde oldukça yaygındır. Defekografi ise, dışkılama sırasında rektumun hareketlerini izlemek için yapılan bir görüntüleme testidir ve fonksiyonel sorunları tespit eder.

Endoanal ultrasonografi, anüs ve rektum kaslarının detaylı görüntülerini sağlayarak yapısal hasarları tespit etmek için kullanılır. Bu yöntemler bir arada kullanılarak dışkı kaçırmanın nedeni tam olarak belirlenir ve uygun bir tedavi planı yapılır.

Dışkı Kaçırmanın Tedavi Yöntemleri

Dışkı kaçırma tedavisi, sorunun altında yatan nedenlere ve belirtilerin şiddetine göre planlanır. Tedaviye öncelikle yaşam tarzı ve beslenme alışkanlıklarının düzenlenmesiyle başlanır. Lif bakımından zengin bir diyet, bağırsak hareketlerini düzenlemeye yardımcı olurken, yeterli miktarda su tüketimi bağırsak sağlığını destekler. Pelvik taban egzersizleri, kasların güçlenmesine ve kontrolün artırılmasına katkıda bulunur.

Bazı durumlarda ilaç tedavisi uygulanır. Kabızlık veya ishal için bağırsak hareketlerini düzenleyen ilaçlar kullanılabilir. Kronik ishal tedavisinde ise genellikle loperamid tercih edilir.

Daha şiddetli durumlarda cerrahi müdahaleler gerekebilir. Dışkı kaçırmanın tedavisinde cerrahi yöntemler, özellikle altta yatan sorunun kas veya yapısal bir bozukluktan kaynaklandığı durumlarda öncelikli bir seçenek olabilir. Cerrahi müdahaleler, dışkı kontrolünü artırmayı ve bağırsak hareketlerini düzenlemeyi amaçlar.

En yaygın cerrahi yöntemlerden biri sfinkteroplasti işlemidir. Bu ameliyat, anüs çevresindeki hasar görmüş sfinkter kaslarını onararak kasların tekrar güçlü bir şekilde çalışmasını sağlar. Sfinkteroplasti, genellikle doğum sırasında meydana gelen kas yırtılmaları veya travma sonrası oluşan hasarlar için uygulanır.

Daha ileri vakalarda, özellikle diğer tedavilere yanıt alınamadığında, kolostomi yapılabilir. Bu işlem, bağırsakların bir kısmının karın duvarında oluşturulan açıklığa bağlanmasını içerir. Kolostomi, dışkının doğrudan bir torbaya alınmasını sağlar ve kontrolsüz kaçırma sorununu ortadan kaldırır.

Bazı durumlarda, özellikle rektum ve pelvik tabanda ciddi bozukluklar varsa, sakral sinir stimülasyonu adı verilen bir yöntem tercih edilir. Bu yöntemde, sinirlerin işlevini artırmak için küçük bir cihaz yerleştirilir. Ayrıca, yapay sfinkter yerleştirilmesi, dışkı kontrolünü sağlayacak bir protezin kullanılmasını içerir ve nadir durumlarda uygulanır.